Mâm ngũ quả bày trên bàn thờ gia tiên ngày Tết không chỉ là nét văn hóa đặc trưng của dân tộc Việt Nam khiến không khí Tết lan tỏa khắp nơi, mà còn mang ý nghĩa tâm linh rất quan trọng. Hãy cùng thaiduong.club tìm hiểu mâm ngũ quả của ba miền được trưng bày bày như thế nào và hình ảnh mâm ngũ quả đẹp nhất ngay dưới đây nhé.
Mâm ngũ quả là gì?
Khái niệm mâm ngũ quả là một mâm với khoảng 5 loại trái cây khác nhau, được nhiều gia đình Việt bày biện trên bàn thờ tổ tiên trong dịp Tết Nguyên Đán. Mỗi loại quả trưng trên mâm ngũ quả thường có một ý nghĩa khác nhau qua tên gọi, màu sắc của trái cây cũng như cách sắp xếp của chúng.
Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc, Trung, Nam
Mâm ngũ quả thường được bày (trưng) với 5 loại trái cây khác nhau với mong muốn được ngũ phúc lâm môn:
- Phú: giàu có và nhiều của cải.
- Quý: phẩm chất sang trọng, quý phái.
- Thọ: sống lâu trăm tuổi.
- Khang: có sức khỏe tốt.
- Ninh: cuộc sống bình an, yên vui.
Trong Phật Giáo, 5 màu sắc trong mâm ngũ quả tượng trưng cho “ngũ thiện căn” là tín căn ( là lòng tin), tấn căn (ý chí, sự kiên trì), niệm căn (điều cần ghi nhớ), định căn (trong tâm không loạn), huệ căn (sự sáng suốt). Vì thế, các loại trái cây được bày (chưng) trên mâm ngũ quả ngày Tết có những ý nghĩa nhất định:
- Quả bưởi, quả dưa hấu: căng tròn, tươi mát, hứa hẹn một năm mới đủ đầy, gặp nhiều may mắn.
- Quả quýt, quả hồng: sắc đỏ cam rực rỡ, tượng trưng cho sự may mắn, thành đạt và hưng thịnh.
- Quả lựu: nhiều hạt với mong muốn con cháu nhiều, nhà cửa luôn vui vẻ.
- Quả lê: ngọt ngào, ngụ ý cho mọi việc diễn ra suôn sẻ, thuận lợi.
- Quả đào: tượng trưng cho sự thăng tiến trong công việc.
- Quả táo ( táo đỏ): mang đến sự phú quý.
- Quả thanh long: có ý nghĩa rồng mây gặp hội.
- Quả (trái) dừa: có phát âm gần như “vừa” mang nghĩa không thiếu.
- Quả sung: sự sung túc trong mọi mặt như công việc, sức khỏe, tình cảm,…
- Quả đu đủ: có sự đầy đủ, phồn thịnh.
- Quả xoài: cách phát âm tương tự như “xài” có nghĩa là cầu mong cả năm tiêu xài không thiếu thốn.
Mâm ngũ quả miền Bắc
Trong mâm ngũ quả ngày Tết của người dân miền Bắc, mọi người thường lựa chọn các loại trái cây tuân theo thuyết ngũ hành trong văn hóa phương Đông. Chính vì thế, những loại quả trưng bày sẽ được gia chủ phối theo 5 màu: Kim (màu trắng); Mộc (màu xanh); Thủy (màu đen); Hỏa (màu đỏ); Thổ (màu vàng).
Với người dân miền Bắc, mâm ngũ quả ngày Tết đẹp, đúng chuẩn phải có màu sắc hài hòa và theo đúng thuyết ngũ hành. Một mâm ngũ quả có đầy đủ các loại như: chuối xanh, bưởi, phật thủ, quả sung, quất cảnh, ớt, dứa,… theo 5 màu:
- Kim tương ứng với Trắng;
- Mộc tương ứng với Xanh lá;
- Thủy tương ứng với Đen;
- Hỏa tương ứng với Đỏ;
- Thổ tương ứng với Vàng;
Người miền Bắc thường trang trí mâm ngũ quả theo kiểu truyền thống là đặt nải chuối xanh ở phía dưới cùng để đỡ lấy toàn bộ các loại trái cây còn lại, chính giữa đặt bưởi, phật thủ hay quả mãng cầu, các loại quả khác thì đặt ở xung quanh, ở chỗ trống thì có thể xen kẽ ớt và quất.
– Chuối được bày theo nải, đặc biệt phải là chuối xanh, tượng trưng cho sự sum vầy, đầm ấm.
– Bưởi vàng: tượng trưng cho sự giàu sang, nhiều may mắn cho gia chủ.
– Phật thủ: có thể thay cho quả bưởi, với tác dụng là lưu giữ thần, Phật và gia tiên lưu lại ở trong nhà lâu hơn để phù hộ cho mọi người trong gia đình.
– Quất cảnh, quả hồng hoặc ớt đỏ trang trí xung quanh mâm ngũ quả, biểu tượng cho sự may mắn, sự thành đạt.
– Quả dứa có một mùi thơm đặc trưng riêng, thể hiện mong ước về một năm mới luôn an lành và nhiều phúc lộc.
Mâm ngũ quả miền Trung
Dải đất miền Trung thường gặp phải nhiều bão lũ, thiên tai, hạn hán quanh năm nên các loại trái cây không được đa dạng và phong phú như các tỉnh miền Bắc, miền Nam. Do vậy nên mâm ngũ quả ngày Tết miền Trung rất đơn giản, không quá quan trọng về hình thức, miễn là gia chủ thành tâm là được.
Tùy vào từng điều kiện, hoàn cảnh của mỗi gia đình mà trưng bày mâm ngũ quả khác nhau. Một số loại trái cây thường có trong mâm ngũ quả miền Trung như thanh long, chuối, dứa, sung, mãng cầu, dưa hấu, cam, quýt,…
Mâm ngũ quả miền Nam
Người dân miền Nam bày mâm ngũ quả với mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài” ước mong một năm mới sung túc, đầy đủ. Họ thường chọn 5 loại trái cây như: mãng cầu, sung, dừa, xoài, đu đủ. Đặc biệt sẽ không thể nào thiếu một cặp dưa hấu.
Hơn nữa người Nam bộ KHÔNG thờ cúng các loại quả có cách phát âm mang ý nghĩa không tốt như:
- Chuối: chúi nhủi, làm ăn không phất, không khá lên được.
- Lê: lê lết, đổ bể, dễ thất bại.
- Cam, quýt: quýt làm cam chịu,…
Cách trang trí mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam là đặt đu đủ, xoài, dừa lên mâm trước do có hình dáng to và khá nặng để đỡ những loại trái khác, sau đó lần lượt bày các loại quả còn lại lên trên.
Cách bày trang trí mâm ngũ quả ngày Tết
Tùy theo phong tục và quan niệm của mỗi vùng miền mà có cách bày mâm ngũ quả ngày Tết khác nhau.
Bày trí mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc
Vị trí dưới cùng của mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc lúc nào cũng là nải chuối xanh, gần như một bàn tay nâng đỡ, thể hiện sự bao bọc và chở che cho gia chủ. Quả bưởi và phật thủ sẽ được đặt ở giữa nải chuối. Các loại trái cây khác sẽ được xếp xung quanh sao cho cân đối, hài hòa về màu sắc để hợp phong thủy.
Bày trí mâm ngũ quả ngày Tết miền Trung
Vì không có quy định rõ ràng nên cách bày trí mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Trung không cầu kỳ và khá đơn giản. Người ta thường trang trí các loại quả có hình dáng to và nặng ở dưới, những quả nhỏ được sắp xếp ở trên, sao cho mâm ngũ quả cân đối và đẹp mắt là được.
Trang trí mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam
Cách bày biện mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Nam cũng khá đơn giản nhưng yêu cầu về sự hài hòa về màu sắc và sự cân đối. Người dân Nam bộ thường xếp quả to, nặng và xanh ở dưới cùng, còn quả nhỏ và chín ở bên trên. Đặc biệt, cần phải bày trí mâm ngũ quả ngày Tết sao cho giống hình một ngọn tháp, cặp dưa hấu được bày riêng ở hai bên của mâm ngũ quả.
Những điều kiêng kỵ và lưu ý khi bày mâm ngũ quả ngày Tết
Khi bày mâm ngũ quả, các bạn cần phải chú ý như sau:
– Cần chuẩn bị mâm ngũ quả trước đêm 30 Tết hay đêm 29 Tết nếu là tháng thiếu.
– Người miền Nam thường kiêng cúng chuối, lê, táo,… bởi họ quan niệm rằng những loại quả này mang ý nghĩa không tốt cho việc làm ăn.
– Khi trang trí mâm ngũ quả ngày Tết nên tránh chọn các loại trái cây không có ý nghĩa hay không có đủ 5 màu của ngũ hành. Bạn có tham khảo những quả theo Ngũ hành sau:
- Kim (trắng): Lê trắng, dưa lê trắng,…
- Mộc (xanh lá): Chuối xanh, dưa hấu, đu đủ xanh, mãng cầu, xoài xanh, trái dừa, trái na, trái sung,…
- Thủy (đen): Nho đen, vú sữa hoặc các loại trái cây có màu sẫm tối.
- Hỏa (đỏ): Táo đỏ, trái dừa lửa, trái hồng, thanh long,…
- Thổ (vàng): Cam vàng, dưa hấu vàng, dưa lê vàng, quýt vàng, xoài chín, phật thủ,…
– Không nên chọn các loại trái cây chín vì chúng dễ bị hư hỏng, thối, mang đến những điềm không may cho gia đình trong năm mới. Chọn trái cây có quả to, tay dài mập, đều nhau, da quả phải trơn, vàng chanh hay xanh nhạt, có mùi thơm thoang thoảng.
– Dùng quả thật, tuyệt đối không dùng trái cây giả. Bởi điều này thể hiện sự không thành kính với thần linh và các bậc bề trên. Chọn quả chắc tay, không bị dập, mới chín tới, còn cuống và lá để có màu sắc tươi và bày được thời gian lâu.
– Cần dùng giấy ướt lau sạch vỏ ngoài hoặc rửa nhẹ nhàng để tạo độ bóng loáng cho trái cây. Chú ý có một số loại rửa nước sẽ bị hỏng, héo nhanh nên bạn chỉ cần lau sạch bằng khăn sạch hoặc khăn ẩm là được.
– Không nên bày quá nhiều loại trái cây, không đặt hoa hoặc các loại thực phẩm khác lên mâm ngũ quả.
– Nải chuối phải đều, các loại quả sắp xếp đều nhau và hướng lên trên như một bàn tay xòe ra nâng đỡ và số quả phải là số lẻ, hứng lộc bao bọc cho gia đình.
Hình ảnh mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất
Mời mọi người tham khảo một số mẫu mâm ngũ quả ngày Tết đẹp và đầy ý nghĩa dưới đây:
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 1
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 2
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 3
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 4
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 5
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 6
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 7
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 8
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 9
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 10
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 11
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 12
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 13
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 14
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 15
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 16
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 17
Mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất – Hình 18
Lời kết
Dù mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc, Trung và Nam có sự khác nhau nhưng mục đích chung vẫn là muốn bày tỏ tấm lòng thành kính của gia chủ đối với tổ tiên. Cầu mong một năm mới bình an, may mắn, hạnh phúc và đủ đầy. Hy vọng qua bài viết trên của chúng tôi mọi người sẽ lựa chọn được mâm ngũ quả phù hợp với gia đình mình để đón Tết Nguyên Đán trọn vẹn và ý nghĩa bên gia đình.
